maandag 12 september 2016

Blog componist verplicht werk Monique Krüs

12 september 2016 Sopraan en componist Monique Krüs schreef de opdrachtcompositie voor de 51e editie: 'Lunam, ne quidem Lunam'.

Componeren doe ik al heel lang – eigenlijk langer dan ik zing – maar in de periode dat ik met mijn zangcarrière bezig was, is het op de achtergrond geraakt. Ik heb veel voor televisie gecomponeerd, maar nog liever wilde ik iets maken dat ‘live’ werd gespeeld. Dat is uitgegroeid van een klein monodramaatje van tien minuten tot een opera-opdracht voor Opera Spanga en toen ging het echt lopen. Schrijven voor muziektheater is iets dat mij erg na aan het hart ligt, natuurlijk als operazangeres, maar ik hou ook ontzettend van de dramatiek en de tekst.

Annett Andriesen heeft een aantal composities van mij gehoord en mij gevraagd voor de opdrachtcompositie 2016. Dat verraste mij in bijzonder positieve zin! Het is natuurlijk een grote eer om dat te maken en belangrijk ook. Annett had het idee ontwikkeld om een compositieserie over Jeroen Bosch te maken, en uit diens drieluik Tuin der lusten heb ik voor het rechterpaneel, De Hel, gekozen. Daar is een prachtig gedicht bij gemaakt door Pé Hawinkels, waarvan een gedeelte al vertaald was in het Latijn, en dat gedeelte heb ik gekozen voor mijn compositie Lunam, ne quidem Lunam (De maan die niet eens een echte maan is). De tekst voor het IVC moet in het Latijn gezongen worden, omdat dit voor iedere kandidaat een onbekende taal is en niemand er daarom voordeel bij heeft.

Wat ik interessant vind aan het door mij gekozen fragment is dat het gaat over de hel, iets wat na je dood plaatsvindt. Ik vind het echter ook veel raakvlakken hebben met het leed dat ons tijdens ons leven overkomt en wat we onszelf aandoen. Zeg maar je eigen demonen die je achtervolgen: het wordt avond, de maan komt op, je grijpt weer naar die fles, je gáát weer gokken, want je wilt dat leed, die ‘blues’ niet voelen. Daar herkennen we allemaal wel iets in, denk ik. En het lijkt mij interessant hoe de kandidaten dat gaan interpreteren. Ik ben zelf begonnen als zangeres in jazz en blues, dus dat hele blues-aspect spreekt mij aan. En in mijn compositie zit ook een aantal akkoorden die een beetje die kant op gaan.

Van het IVC ontving ik een aantal wensen van elementen die in de compositie moeten zitten. Het moet bijvoorbeeld technisch niet te gemakkelijk zijn, er moeten ook ritmisch wat delen in zitten waar iemand echt even op moet studeren, en ook begrippen als ‘Sprechgesang’, dus dat je stem iets anders doet dan wat je in een gemiddelde Verdi- of Mozart-opera doet, komt aan bod. Wat voor de componist een uitdaging is, is dat het te zingen moet zijn voor verschillende stemsoorten. Ieder stemvak heeft zijn eigen mogelijkheden en je moet het zo schrijven dat er voor iedereen iets in zit wat ‘lékker’ zingt en waar men zich op kan verheugen. Ik hou enorm van die uitdaging! 

Wat de pianist betreft, kijk ik of er stukken in zitten die goed te spelen zijn met een paar uitdaginkjes, maar dat het vooral ook samen met de zanger een mooi geheel is. Mijn compositie begint met een instrumentale introductie waarin de sfeer gezet wordt, waarin de avond valt en al die gevoelens opkomen. De pianist is er essentieel in.

Ik zing mijn eigen composities altijd door en het ontstaan van Lunam, ne quidem Lunam heeft best een tijdje geduurd om het helemaal goed te krijgen, juist ook vanwege de eis dat het voor ieder stemvak goed te zingen moet zijn. Omdat ik sopraan heb en beschik over een groot bereik, kan ik het zelf misschien wel makkelijk zingen, maar als een bariton een hoge x moet zingen, wordt het toch wel weer lastig. De kandidaten hebben het stuk een paar maanden geleden toegestuurd gekregen, en eventuele problemen kunnen we voor enkele Lied Duo’s tijdens mijn workshop op 12 september behandelen. Mijn compositie is heel erg vanuit de melodie gedacht; dat is de bedoeling. Het is toegankelijke muziek met een aantal gekke dingen erin.

Ik ben ontzettend bevoordeeld dat ik al die mensen mijn stuk mag horen uitvoeren, ieder op zijn of haar eigen manier: ik ben heel benieuwd naar hoe ieder voor zich het stuk interpreteert. Ik wil graag dat er iets gebeurt in iemands interpretatie. Wat het is, boeit me niet: verwarring, twijfels, boosheid, verdriet... dat wil ik graag horen. Ik hoop dat de uitvoerenden dit naar voren brengen. En dat zal iedereen weer anders doen. Als componist geef je bepaalde aanduidingen aan, over tempo, bepaalde gevoelens, Sprechgesang, en ik ben heel benieuwd hoe men dat gaat interpreteren. Als iemand voelt: dit moet nog véél langzamer, nou, doe het maar, overtuig mij van de noodzaak. Het gaat erom dat mijn stuk overtuigend en doorleefd uitgevoerd wordt.

In de workshop ga ik iets vertellen over het lied en over het ontstaan ervan, en dan gaat een aantal Lied Duo’s het stuk uitvoeren. Lied Duo’s die niet door de Eerste Ronde gekomen zijn, maar die dan toch nog kunnen werken aan het stuk. Dan hebben ze het stuk niet voor niets ingestudeerd en ik vind dat een heel mooi initiatief van het IVC. We gaan kijken of we meer duidelijkheid kunnen krijgen in de lijnen of nog meer expressie of een technische tip op vocaal gebied – ik weet niet of dat er echt van komt, want dat ligt helemaal aan de situatie. En wat er verder gaat gebeuren, daar gaan we ons door laten verrassen!

Workshop door Monique Krüs
Maandag 12 september | 19.30 uur | De Toonzaal
Tickets: € 5 (met korting € 2,50)

Foto door Hans Hijmering. Monique Krüs en Edwin Rutten tijdens het weekend van de Eerste Ronde.

Vul hier uw eigen inhoud in.